MARAQLI: Hitlerin tərəfinə keçən Stalinin ən məşhur 3 generalı

İkinci Dünya Müharibəsi bəşəriyyəti dəhşətli sınaqlardan keçirməyə məcbur edib. On milyonlarla insan ölüb, milyonlarla insan əsir düşüb. Onların arasında mülki şəxslər də, sıravi əsgərlər də, generallar da var idi. Kimisi yaralı halda düşmənə əsir düşüb, kimisi düşmən tərəfində vuruşmaq üçün, kimsə də qorxaqlığından özünü təslim edib. Bütün dövrlərdə xainlər olub və bu müharibə də istisna deyildi. Onlardan bir neçəsinin hekayələrini təqdim edirik.

Andrey Vlasov

Vətənə ən məşhur satqınlar siyahısındakı ilk general, demək olar ki, hər kəs onun haqqında bilir və ya eşidir, baxmayaraq ki, Vlasovun tərcümeyi-halı sirlər, miflər və fərziyyələr, təbliğat və reallıq qarışığı ilə örtülmüşdür.

Bu gün onun haqqında bildiklərimiz. 1919-cu ildə Vlasovun 18 yaşı tamam olur və tələbə skamyasından birbaşa Qırmızı Orduya çağırılır (aqronom təhsili alıb). Dörd aylıq kursu bitirdikdən sonra, taqım komandiri olur və Cənub Cəbhəsinə döyüşə göndərilir. Sonra Şimali Tavriya və Vrangel qoşunları ilə döyüşlərdə iştirak edir. Bundan sonra, 1920-ci ildə piyada və atlı kəşfiyyat komandiri kimi maxnovçuların ləğvində iştirak edib. Sonralar 1922-ci ildən başlayaraq komanda-qərargah vəzifələrində çalışmış, müəllimlik etmişdir. 1930-cu ildə – Sov.İKP üzvü, 1935-ci ildə – Frunze Hərbi Akademiyanın tələbəsi. Bitirdikdən sonra, alay komandiri, bir il sonra – 1938-ci ildə bölmə komandirinin köməkçisi olur. Elə həmin il bir qrup məsləhətçinin tərkibində Çinə göndərilir. Vətənə qayıtmazdan əvvəl generalissimo Çan Kay-şekin əlindən (SSRİ-də nədənsə ondan alınıb) Qızıl Əjdaha ordeni alıb və nəhayət, 1940-cı ildə 99-cu Piyada Qoşunları Komandiri olur. Mükəmməl vəziyyətə gətirdiyi diviziya, Qırmızı Bayraq ordeni ilə təltif edilir və Kiyev Hərbi Dairəsinin ən yaxşı zabiti kimi tanınır (Marşal Timoşenko onun bütün Qırmızı Orduda ən yaxşısı olduğunu deyib). Daha sonra – mükafatlar, Krasnaya Zvezda-da bir məqalə – istedadlı bir hərbi liderin parlaq karyerasının standart mənzərəsini işıqlandırb.

Böyük Vətən Müharibəsinin başlamasına altı aydan az qalmış 4-cü mexanikləşdirilmiş korpusa komandanlıq edir və Lenin ordeni ilə təltif edilir. Müharibənin əvvəlində bacarıqlı hərəkətlərinə görə təşəkkür alır və Xruşşovun tövsiyəsi ilə Kiyevi müdafiə edən 37-ci ordunun komandiri vəzifəsi ona verilir. Sonradan mühasirəni tərk edərkən yaralanır, xəstəxanaya yerləşdirilir.

1941-ci ilin noyabrında Stalinin əmri ilə Vlasov 20-ci Ordunu yaradır, bu ordu bir ay sonra 4-cü Wehrmacht Panzer Ordusunun hissələrini dayandırır, onların inanılmaz müqavimətini dəf edərək, Volokolamsk və Solneçnoqorskdan 13 dekabr 1941-ci ildə dayandırır. Pravda və “İzvestiya” Sovet İnformasiya Bürosundan Moskvadan gələn almanların əks olunması və görkəmli komandirlərin şəkilləri haqqında bir məqalə dərc edir, onların arasında Vlasovun fotoşəkili də olub, o hətta, “Moskvanın xilaskarı” adlandırılırdı. 1942-ci il yanvarın sonunda, Moskva yaxınlığındakı döyüşlərə görə Vlasov Qırmızı Bayraq ordeni ilə təltif edilir, yüksəlir – general-leytenant rütbəsi alır, onun haqqında kitab yazılır, Stalinin sevimli komandirlərindən biridir və ( Diqqət!) Xarici müxbirlərə müsahibə vermək ona etibar edilir.

Bir aydan bir az sonra, 8 Mart Beynəlxalq Qadınlar Günündə general Vlasov Volxov Cəbhəsi komandirinin müavini olur və aprelin sonunda keçmiş vəzifəsini tərk etmədən, o vaxta qədər 2-ci zərbə ordusunun komandiri olur. Artıq çox çətin vəziyyətdə idi. Çarəsiz səylər göstərən ordu mühasirədən çıxmağa çalışırdı, ön komandanlıq yorğun əsgərlərin kiçik qruplar halında çıxdığı bir dəhliz yaratdı, lakin vəziyyət çox çətin idi.

Vlasov və Zuev (2-ci zərbə ordusunun diviziya komissarı) həmin günlərdə öz məruzələrində yazdıqları budur: “21 İYUN 1942. 8 SAAT 10 DƏQİQƏ. Qoşunlar üç həftə ərzində əlli qram çörək alırlar. Son günlər yemək yox idi. Biz axırıncı atları yeyirdik. İnsanlar həddindən artıq tükənib. Aclıqdan qrupla ölümlər müşahidə olunur. Sursat yoxdur…” NM Konyaevin “General Vlasovun iki üzü. Həyat, tale, əfsanələr” kitabı M. : Veche, 2003).

Daha sonra yüksək rütbəli zabitlər üçün Vinnitsa hərbi düşərgəsi, nasistlərlə əməkdaşlıq müqaviləsi və generalın “Niyə bolşeviklərlə mübarizə yolunu tutdum” açıq məktubu olub. RAO – “Rusiya Azadlıq Ordusu” haqqında kifayət qədər çox filmlər çəkilib və yazılıb. Məlumdur ki, tabeliyində olanlardan fərqli olaraq general alman forması geyinmirdi, o, həmişə fərqlənmə nişanı, mükafat və hərbi rəmzləri olmayan sadə formada, ümumi zolaqlı şalvar geyinirdi.

Müharibənin bitməsinə az qalmış generalı xilas etmək istəyən Fransisko Franko Vlasovu siyasi sığınacaq gözlədiyi İspaniyaya gətirmək üçün ona təyyarə göndərir. Əsgərlərini tərk etmək istəməyən Vlasov uçmaqdan imtina etdi.

Qısa müddət sonra, 1945-ci il mayın 12-də Amerika işğal zonasının komendantı generalı sənədlərlə təmin edərək çıxarmağı təklif edir, lakin bu dəfə Vlasov də tabeliyində olanları tərk etməkdən imtina edri və onlar üçün siyasi sığınacaq almaq üçün Çexoslovakiyaya gedir. Tezliklə Pilsen şəhərindən bir qədər aralıda general Vlasov 1-ci Ukrayna Cəbhəsinin 13-cü Ordusunun 25-ci Tank Korpusunun əsgərləri tərəfindən əsir götürülərək, Marşal Konevin qərargahına aparılır Moskvaya göndərilir.

31 iyul 1946-cı ildə Vlasovun və onun tərəfdarlarının məhkəməsi başa çatır. Bütün müttəhimlər dövlətə xəyanətdə təqsirli bilinərək, hərbi rütbələrindən məhrum edilir və 1 avqust 1946-cı ildə edam edilir.

Vasili Malışkin

1918-ci ildə Qırmızı Ordu sıralarına qatılıb. O, mülki həyatda bir şirkətə rəhbərlik etib və 1919-cu ildə Sov.İKP (b) sıralarına daxil olur. Daha sonra – 1936-1937-ci illərdə Hərbi Akademiyada təhsil alır və karyera nərdivanında yüksəlır. Trans-Baykal Hərbi Dairəsinin Baş Qərargah rəisi, Monqolustandakı 57-ci Xüsusi Korpusun qərargah rəisi və 1938-ci ildə isə, o, antisovet sui-qəsdi və casusluqda ittiham olunaraq həbs olunur. Məhkəmədə işgəncə altında verdiyi ifadəni geri götürür, iş əlavə istintaqa göndərilir və … 1939-cu ildə Malışkin azadlığa buraxılır. Azadlığa çıxandan iki ay sonra, Baş Qərargahın Hərbi Akademiyasında müəllimlik edir. Briqada komandiri rütbəsi alır. 1941-ci ilin oktyabrında 19-cu Ordunun Baş Qərargah rəisi kimi general-mayor rütbəsi ilə Vyazma yaxınlığında mühasirəyə düşür və əsir götürülür.

Əsirlikdə almanlarla əməkdaşlığa hazır olduğunu bildirir və təbliğat kurslarında dərs deməyə başlayır. Təxminən bir ildən sonra, Vermaxt Ali Komandanlığının təbliğat şöbəsində general Vlasovla tanış olur və onun ən yaxın köməkçilərindən birinə çevrilir. O, əsasən antisovet və antistalinist təbliğatla məşğul olub. Müharibənin sonunda amerikalılar tərəfindən götürülür və 1946-cı ilin martında Sovet komandanlığına verilir və beş ay sonra məhkəmənin hökmü ilə Butırka həbsxanasının həyətində asılır.

Boris Rixter

İlk mərhələlərdə burada vicdanlı bir kampaniyaçının tipik tərcümeyi-halı. 1918-ci ildə könüllü olaraq Qızıl Ordu sıralarına qoşulmuş, Vətəndaş müharibəsində iştirak etmiş, 1920-ci illərin sonunda Hərbi Akademiyanı bitirmiş, diviziya qərargah rəisi, atıcı alayına komandirlik etmişdir. Sonra – Baş Qərargah Akademiyası, tədris, fakültə rəhbəri vəzifəsi. 1940-cı ilin yayında – Kiyev Əlahiddə Hərbi Dairəsinin 6-cı Atıcı Korpusunun general-mayoru və qərargah rəisi. Karyera yüksəldi, amma … müharibə müdaxilə etdi.

1941-ci il iyunun sonunda Rixter tutuldu və əyləncə başladı. Sovet kəşfiyyatının məlumatına görə, 1942-ci ildən o, Rudaev soyadı ilə Abverin Varşava kəşfiyyat məktəbinə rəhbərlik edib. Bu məlumat Varşavada təlim keçən təxminən iyirmi alman kəşfiyyatçısı SSRİ-də əsir düşəndən sonra ​​məlum olub.

1943-cü ildə Ali Məhkəmənin Hərbi Kollegiyası Rixteri qiyabi ölüm cəzasına məhkum etdi, lakin onun icra edilib-edilməməsi dəqiq bilinmir. Müharibənin son günlərində general izsiz yoxa çıxıb …