MARAQLI: Qara dənizdə köpəkbalığı nədən qorxur

Rusiya sahillərini yuyan Qara dənizdə kifayət qədər təhlükəli canlılar var ki, onların da arasında təhlükəli balıqlar və meduza növləri çoxdur. Ancaq okeanlarda yaşayan ən dəhşətli hesab edilən yırtıcı – köpəkbalıqları bu sularda üzmür. Elmə 500-dən çox köpəkbalığı növü məlumdur. Onların arasında həm çox kiçik, həm də nəhəng və təhlükəli növlər var. Bu yırtıcı balıqların insanlara, o cümlədən ölümcül təhlükəli  hücumlarının məlum halları var.

Qara dənizdə rast gəlinən köpəkbalığı

Əslində Qara dənizdə köpəkbalığı var. Növlərdən biri Qara dəniz katranı adlanır. Katranın 15 kiloqrama qədər ağırlığı, uzunluğu isə, 180 santimetrədək çatır. Sahil sularında və dayaz dərinliklərdə yaşayır. Ancaq, bu köpəkbalığı insanlar üçün təhlükəli deyil. Yırtıcı hesab edilmir, kifayət qədər kiçik ölçülərə malikdir və üzgəçləri qısa olduğundan insanlar tərəfə üzməkdən qorxur. Bu köpəkbalığına yalnız sahildən kənarda, temperaturu 16 dərəcəyə çatan soyuq suda, erkən yazda və gec payızda rast gəlinə bilər. Buna görə də, sahil zonasında onunla rastlaşmaqdan qorxmaq lazım deyil

Bəzən Qara dənizdə Aralıq dənizindən gələn pişik köpəkbalığı üzür, buna görə də Türkiyə sahillərində daha çox rast gəlinir. Bir metrə qədər böyüyə bilər, lakin çəkisi iki kiloqramdan çox deyil. Qeyri-adi rənginə görə belə adı alıb: bəbirə oxşar rəngi, qəhvəyi ləkələri olan köpəkbalığıdır. Bu köpəkbalığı 10-70 metr dərinlikdə yaşayır, buna görə də onu dalğıclar belə nadir hallarda görürlər.

Naviqasiya qabiliyyəti

Digər dənizlərlə müqayisədə Qara dəniz kifayət qədər kiçikdir, lakin oradan müntəzəm olaraq kifayət qədər çox gəmi keçir. Məsələ burasındadır ki, İstanbulun böyük liman şəhəri gəmilərin keçdiyi Bosfor boğazını bölüşür. Onların səs-küyü və gəmilərin yüksək konsentrasiyası narahat olmağı sevməyən köpək balıqlarını qorxudur. Buna görə də böyük gəmilərin daha az olduğu dənizləri seçirlər, məsələn, Aralıq dənizi. Yaxud gözlənilən təhlükədən tez üzərək uzaqlaşa bildikləri okeanlar.

Suyun temperaturu

Qara dənizdə suyun orta temperaturu 19 dərəcədir. Qışda 6-ya düşə bilər, yayda isə 22 Selsiyə yüksəlir. Yırtıcı köpəkbalığı tropik enliklərin isti sularına üstünlük verir. Məsələn, balina köpək balıqlarına tez-tez ABŞ-ın cənubunda, Filippində və ya Kubada rast gəlinir. Pələng köpəkbalığı Avstraliya, İndoneziya, Hindistan və Afrikada yaşayır. Bu suların hər yerində temperatur bütün il boyu Qara dənizdəkindən daha yüksəkdir.

Duzluluq

Qara dəniz ən yeni dənizlərdən biri hesab olunur. Daha az duzlu olan, yalnız bir körfəzi olan Azov dənizidir. Qara dənizdə 18 ppm duz var, yəni bir litr suda cəmi 18 qram dəniz duzu var. Müqayisə üçün qeyd edək ki, Aralıq dənizində Qara dənizdən iki dəfə çox duz var. Məsələ burasındadır ki, bir neçə min il bundan əvvəl Qara dəniz göl olduğuna görə, yalnız şirin suya malikdir. Bosfor onu Aralıq dənizi ilə birləşdirəndən sonra, oradakı su duzlu olub. Suyun bu kimyəvi tərkibi köpək balıqlarının yumurta qoymasına və çoxalmasına imkan vermir.