The Washington Post: – Neonasistlər – AZOV- Ukraynadakı müharibədən öz məqsədləri üçün istifadə edirlər.
Amerikanın “The Washington Post” qəzeti yazır ki, neonasistlər Ukraynanı denazifikasiya etmək üçün, xüsusi əməliyyatdan öz məqsədləri üçün istifadə edirlər.
İctimairey.az məqalənin mətnini dərc edir:
“İŞİD-in dövründən biz bu qədər insan toplama fəaliyyəti görməmişdik.
“Salam, ikimiz Almaniyadan Ukraynaya avtomobil mübadiləsi qurmağa çalışdığımız üçün mesajı ötürə bilərsiniz”, – fevralın 26-da məşhur neo-nasist internet kanalına göndərilən mesajda deyilir.
“Biz üç fransızıq, sabah səhər Strasburqdan öz maşınımızla yola düşürük” deyən başqa bir mesaj. “İki alman qırıcısı üçün yer var.”
Bu cür söhbətlər hər gün Qərb neonasistləri və ağ millətçi onlayn platformaları doldurur. İstifadəçilər konvoylar təşkil edir, Rusiyaya qarşı döyüşə qoşulmaq üçün, Polşa-Ukrayna sərhədini necə keçəcəklərini planlaşdırırlar.
Onların məqsədi bildiyimiz kimi Ukraynanı, yəhudi prezidentin rəhbərlik etdiyi çoxmillətli demokratik cəmiyyəti müdafiə etmək deyil. Bəzi neonasistlər münaqişəni öz zorakı fantaziyalarını həyata keçirmək üçün, Ukraynanı bir yer kimi görürlər. Digərləri üçün, onları münaqişəyə cəlb edən qüvvə ultra-millətçi etno-dövlətin ümumi baxışıdır. Onlar Ukraynanı bu məqsədə çatmaq və bütün dünyaya ixrac modelinə çevirmək üçün, gözəl fürsət kimi görürlər.
Potensial döyüşçüləri ifrat sağ millətçi Ukrayna yarımhərbi və siyasi hərəkatı olan Azov Batalyonu kimi qruplar cəlb edib. 2014-cü ildə Azov Ukrayna Milli Qvardiyasının tərkibinə daxil edilib və bu, Putinin Ukrayna hökumətinin neonasistlər tərəfindən idarə olunması barədə yalan iddiasına əsas olub.
Azov Ukraynada kiçik hərəkat olaraq qalmasına baxmayaraq, bir çox ekstremistlər arasında çox məşhur brenddir. Onlar, ağ millətçilərin sosial saytları vasitəsilə qərbliləri öz sıralarına çəkmək üçün, açıq şəkildə salamlayır. Azov stikerləri və üzvləri 2020-ci ilin iyulunda Tennessi ştatında keçirilən neo-nasist nümayişində kürəklərinə yapışdırdıqları yarlıqlardan tutmuş, İtaliyada məscidi partlatmağa cəhd edən şəxsin motosikletinə qədər bütün dünyada görünüb.
Aydın olmaq üçün, bəzi ifrat sağçılar Azovu sevmirlər, bəziləri onu İsrail və ya yəhudi sponsorları ilə əlaqələndirir. Lakin Azov fevralın 25-də açıq şəkildə xarici döyüşçüləri öz sıralarına qoşulmağa dəvət etdikdən sonra, təşkilatın rəsmi Telegram çatı ABŞ, Böyük Britaniya, Almaniya, Fransa, İspaniya, Hollandiya, İsveç, Polşa və digər Qərb ölkələrindən insanların qoşulmağa marağını ifadə edən mesajları ilə dolub. Neo-nasist qrupları və müxtəlif dillərdəki kanallar Azovun zənglərini dəstəkləyib. İslam Dövləti 2014-cü ildə özünün qondarma xilafətini elan edəndən və bütün dünyada qoşulmaq üçün rəğbət bəsləyənlərdən bəri hərəkat boyu insan toplama fəaliyyətinin bu səviyyəsini müşahidə etməmişəm.
Qlobal ekstremistləri izləyən kəşfiyyat qrupu olan Sayt (SITE)-də Ukraynadakı vəziyyətlə bağlı ağdərili millətçilərin və neonasistlərin onlayn fəallığının artdığını müşahidə edirik. Son həftələrdə Azova qoşulmaq niyyətini bəyan edən yüzlərlə şəxs arasında bir neçə tanınmış neonasist də var. Məsələn, Azov çağırış söhbətinin amerikalı iştirakçısı MD dəfələrlə həmvətənlərini Ukraynadakı batalyona qoşulmağa razı salmağa çalışıb. “Amerikalılar, getmək istəyən varmı? Biz ora qrup halında göndərə bilərdik” dedi. Biz aşkar etdik ki, MD həm də Telegram-da ABŞ-da neonasist milislərinin yaradılmasını təklif etdiyi ən sadist ifrat sağ ekstremist təşkilatının birinin üzvüdür.
Təşkilatın başqa bir üzvü olan D, Telegram-da onlarla neonasist saytlarında aktiv olan, özünü Britaniya Ordusunun veteranı elan edir. MD kimi o da öz həmvətənlərini təşkilata qoşmağa çalışır. “İstənilən britaniyalı uşaqlar, mən Böyük Britaniyadayam və ümid edirəm ki, 1-2 həftəyə gedəcəyəm”, – D fevralın 27-də yazıb.
D-nin motivləri MD-dən daha narahat görünür. O yazırdı: “Hər halda, Ukraynaya çatanda, indi harada tapsam, daha çox yəhudini öldürəcəyəm”.
Başqa bir yazı qismən oxunur: “Mən avadanlıqlarımı yığıram, yaşasın Hitler, Ukraynaya izzət və gəlin hamımız Votan üçün bəzi yəhudiləri öldürək!” (Votan skandinav mifologiyasından olan bir tanrıdır, bir çox ifrat sağçı ekstremistlər ritorika və estetika ilə ona müraciət edirlər.) D daha sonra, Ukraynaya getmək üçün “Böyük Britaniyadan qrup” yaratdığını bildirir.
Fevralın 25-də söhbət üzvü Z yazıb: “Amerikada burada yaşayan polşalı oğlan bacardığı qədər kömək etmək istəyir” və sonra əlavə edib: “Mənim dəbilqələrdən tutmuş bütün növ jiletlərə qədər özümlə apara biləcəyim çoxlu avadanlıq var. ” . Bildiyimiz kimi, Z həm də bir çox neonasist söhbət qruplarının fəal üzvüdür. Həmin Z başqa bir söhbətdə belə yazıb: “Mən Ukraynaya nifrət edirəm”.
Bunun səbəbi, Qərbin ağdərili supremasistlərinin və neonasistlərin əksəriyyətinin hazırkı Ukrayna hökumətini dəstəkləməməsidir – və təkcə onun antisemitizmə, prezident Vladimir Zelenskinin yəhudi irsinə və ya digər spesifik məsələlərə qadağasına görə deyil. Ukrayna ifrat sağçı ekstremistlərin görmək istədikləri faşist hökumətlərin antitezisi olaraq, qarşı çıxdıqları yeni inkişaf edən bir demokratiyadır. Məşhur alman-ingilis neo-nasist söhbət qrupunun administratorunun yazdığı kimi, üzvləri Azova qoşulmağa çağıraraq, “Mən Ukraynanı deyil, Milli Sosializmi müdafiə edirəm”…
Bu neo-nasistlər arasında ən ekstremistlər üçün planın daha pisdir. Onlar Ukraynanı sivilizasiyanın süqutunu sürətləndirməyə, sonra isə küldən faşist etno-dövlətləri qurmağa çalışan “sürətləndirici” proqramları təşviq etmək şansı kimi görürlər. Bu düşüncə məktəbi Slovak adlı istifadəçi tərəfindən parlaq şəkildə nümayiş etdirilir, biz saytda – SITE-də ifrat sağdakı ən təsirli akselerasiyaçı neo-nasist səslərindən biri hesab edirik. Fevralın 25-də Slovakiya Ukraynada döyüşmək üçün, naməlum ölkədən getdiyini açıqlayıb. “Müharibə xalqımızın fiziki və mənəvi zəifliyini yandıracaq ki, güclü xalq küldən qalxsın”. “Bizim işimiz bu transformasiyanın baş verməsi üçün, şəraiti kifayət qədər uzun müddət ağır saxlamaqdır və bu baş verməlidir. Gələcəyimiz təhlükə altındadır və bizim başqa şansımız olmaya bilər, əlbəttə ki, bu qədər yaxşı deyil”.
İlhamlanan Slovak Ukraynanın NATO və ya Rusiyanın Əfqanıstandakı müqaviməti ilə müqayisə edərək, çoxillik mübarizə səhnəsinə çevrilə biləcəyini yazıb. “Əfqanlar 40 ildən artıqdır ki, hər iki gücə qarşı bunu edir və indi öz müqəddəratlarına nəzarət edirlər” deyə o yazıb. “Ukrayna onların kitabından bir səhifə götürməli olacaq”.
Bu akselerasiyaçı fəlsəfə nə qədər boş görünsə də, ciddi qəbul edilməlidir. 2019-cu ildə Yeni Zelandiyanın Kraystçörç şəhərində akselerasiyaçı terrorçunun 51 nəfəri öldürməsindən sonra, Kaliforniyada və başqa yerlərdə nüsxə hücumları planlaşdırılıb…
Ukraynadakı vəziyyət bir çox cəhətdən mənə son onilliyin əvvəlində və ortalarında Suriyadakı vəziyyəti xatırladır. Suriya münaqişəsi Əl-Qaidə və İslam Dövləti kimi qruplar üçün ideal şərait yaratdığı kimi, Ukraynada da ifrat sağçılar üçün, oxşar şərait yarana bilər. Suriya 2015-ci ildə Parisdə, 2016-cı ildə Brüsseldə baş verən hücumlar kimi, Qərbdə terror aktları törətmək üçün terrorçuların təlim meydanına çevrilib.
Ukraynada özlərini sübut etmiş ekstremistlər vətənə yeni silahlar və döyüş təcrübəsi ilə qayıda bilərlər – və ya Ukraynada qalaraq öz həmvətənlərinə onlayn təsir göstərə bilərlər. Ekstremistlərin “başqa yerdə” olması onları gəldikləri ölkələr üçün, daha az təhlükə yaratmır”.
Rita Katz, SITE Intelligence Group-un icraçı direktoru və terrorizm üzrə analitik
