İngilislər “Lukoyl”un Azərbaycanda qanad açmasına imkan vermədilər

Rusiyanın “Lukoyl” şirkəti Azərbaycanın əsas qaz ixracı layihəsi olan “Şahdəniz”də blok payı ala bilməyəcək. Ekspertlər qeyd edirlər ki, britaniyalı səhmdarlar geosiyasi səbəblərdən əlavə payın bir hissəsinin alınmasına mane ola bilərdilər.

Bu gün, dekabrın 10-da “Lukoil” şirkəti “Şahdəniz” layihəsində İndoneziyanın “Petronas” şirkətinin payının alınmasına dair sazişə düzəlişlərin imzalandığını elan edib.

“Yeni razılaşmalara əsasən, “Lukoyl”un aldığı pay 15,5%-dən 9,99%-ə, əməliyyat məbləği isə, proporsional olaraq 2,25 milyard ABŞ dollarından 1,45 milyard ABŞ dollarına endirilib. Bu dəyişikliklərin imzalanması Şahdəniz layihəsində tərəfdaşlarla üstünlük hüquqlarının həyata keçirilməsinə dair danışıqların nəticəsi olub”, – “Lukoil” bildirib. Şirkət aydınlaşdırıb ki, sövdələşmənin bağlanması 2022-ci ilin yanvarında gözlənilir.
“Şaxt-dəniz” layihəsi Azərbaycanda əsas qaz hasilatı layihəsidir. 2020-ci ildə burada hasilat 18 milyard kubmetr təşkil edib. Layihənin ikinci mərhələsi hasilatın artımını ildə 26 milyard kubmetrə çatdırmalıdır. Məhz “Şahdəniz-2” Azərbaycandan Avropaya uzanan Cənub Qaz Dəhlizinin əsas resurs bazası kimi çıxış edir. Bu il Aİ ölkələrinə tədarüklər başlayıb və tam yükləndikdən sonra boru kəməri ildə Türkiyəyə 6 milyard, Avropaya isə 10 milyard kubmetr qaz verəcək. Avropada bu layihə Rusiya qazının tədarükünə alternativ kimi qəbul edilir.

İndi “Lukoil” “Şahdəniz” layihəsində 10% paya malikdir və onun 15,5% artırılması şirkətə blok payı əldə etməyə imkan verəcək. Nəhəng layihənin ikinci səhmdarı olan şirkət dəniz hasilatında qaz seqmentini əhəmiyyətli dərəcədə artıracaq və eyni payla 25,5% olmaqla, Cənubi Qafqaz Qaz Kəmərinin: Səngəçal terminalından Gürcüstan-Türkiyə qaz kəmərinin səhmdarına çevriləcək.

İctimairey.az xəbər verir ki, bunu mediyaya Neft Araşdırmaları Mərkəzinin rəhbəri İlham deyib.

Milli Enerji Təhlükəsizliyi Fondunun (METF) direktor müavini Aleksey Qrivaç hesab edir ki, fidyə payının dəyişməsinə səbəb geosiyasi fobiyalar olub. “Kimsə təlaşa başlayıb, konsorsium iştirakçılarına təzyiq göstərib ki, Rusiya şirkətində bloklayıcı payın formalaşmasına imkan verməsinlər”, – ekspert bildirib.
BP “Şahdəniz”in ən böyük səhmdarıdır. Milli İqtisadi Təhlükəsizlik Fondunun aparıcı analitiki və Rusiya hökuməti yanında Maliyyə Universitetinin eksperti İqor Yuşkov əlavə edir ki, şirkət 28,8% paya sahibdir və məhz ingilislər Lukoil-a bloklu pay almağa icazə verməyiblər.

“Onlar öz üstünlük hüquqlarından istifadə edərək, Petronasdan 1% alıblar. Və sonra “Lukoyl”un 14,5%-ni alması mənasız idi, çünki bu, hələ də, ona şirkətin fəaliyyətinə təsir etmək imkanı verməyəcək, çünki bu, blokada payı olduqda baş verir. Buna görə də o, alınan səhmlərin faizini 9,9%-ə endirdi”, – ekspert deyir. Niyə 9,9%? İqor Yuşkov təklif edir ki, “Lukoyl”un Petronas qarşısında müəyyən öhdəlikləri ola bilər. “Bundan əlavə, ola bilsin ki, şirkət “Şahdəniz”in digər səhmdarı ilə öz payının alınması ilə bağlı danışıqlar aparır və 19,9%-ni nəzərə alaraq, ikinci sövdələşmədən sonra, “Lukoil” bloklayıcı paya malik olacaq”, – METF-nin aparıcı analitiki qeyd edir.

Bundan əvvəl ekspertlər qeyd etmişdilər ki, “Lukoyl”un Rusiyada inkişaf imkanları məhduddur, xarici layihələrə getmək əslində yeganə mümkün inkişaf strategiyasıdır və şirkət Xəzər dənizində ənənəvi olaraq, güclü mövqelərə malikdir.

Payızda “Lukoil” həmçinin Azərbaycanda Dayaz Sulu Abşeron Yarımadası (DSAY) kəşfiyyatı layihəsinə və Qazaxıstanın “Xəzər” və “Kalamax” layihələrinə daxil olduğunu elan edib.

“Son vaxtlar “Lukoyl” bütün Xəzər cəbhəsi boyunca genişlənir. Düşünürəm ki, Rusiya şirkəti buna son qoymur: onun əsas məqsədi Azərbaycan-Türkmənistanın “Dostluq” yatağının işlənməsi üzrə operator olmaqdır, kommersiya sazişi dekabr ayına kimi imzalana bilər”, – deyə şirkətin rəhbəri bildirib. Neft Araşdırmaları Mərkəzindən İlham Şaban qeyd edib ki, “Lukoyl” dənizin hər dörd sektorunda neft və qaz hasil edəcək.

“Bakı üçün “Lukoyl” təkcə Rusiya şirkəti deyil. Bu, Azərbaycanla “əsrin müqaviləsi”ni imzalayan və onunla birgə olan şirkət tərəfindən də qəbul edilir”, – İlham Şaban qeyd edib.

İctimairey.az