Azərbaycanda bir gecədə 3 nəfəri öldürən HADİSƏ: bunlara DİQQƏT EDİN

Ötən gün ölkəmizdə bir gecənin içində 4 nəfəri ildırım vurub. 3-ü hadisə yerində dünyasını dəyişib, 1-nin isə vəziyyəti ağır olaraq qiymətləndirilir. Bunlarla yanaşı, Zaqatalada da ildırım vurması nəticəsində yaşayış evi yanaraq, yararsız hala düşüb.

Bu hadisələrin hər biri ildırımdan qorunmağı, ildırım vurmasının nəticələrini, enerji dərəcəsini gündəmə gətirir. İldırım vurmasından sonra sağ qalmaq mümkündür, amma bunun nəticələri fərqli ola bilər.

Maraqlıdır, ildırım haqqında nələri bilməliyik?

İctimai Rəy xəbər verir ki, lent.az-ın araşdırması ilə məlum olub ki, təxminən dünyada hər saniyədə 100 ildırım çaxır.

Bu da ildə təxminən 3 milyard ildırım çaxması deməkdir. İldırım vurması nəticəsində hər il dünyada təxminən 240.000 insan yaralanır və 6 – 10 min nəfər arasında insan həyatını itirir.

İldırımın enerji dərəcəsi nə qədərdir?

İldırımın enerjisi çox yüksəkdir. Bu təxminən bir neçə yüz milyon volt potensial ola bilər. Bu enerjinin bir qismi insana təsir edəndə ciddi yanma, sinir və ürək-damar sistemi zədələnmələri, çox hallarda isə ölümlə nəticələnir.

İldırım vurmasından sonra sağ qalan insanın bədənində nələr baş verir?

İldırımvurma nəticəsində insan bədənində patoloji dəyişikliklər baş verir. Tənəffüs və ürək qan-damar sisteminin fəaliyyəti pozulur, eşitmə, görmə qabiliyyəti, şüur və yaddaş itə bilər. Eyni zamanda, bədəndə yanıqların əmələ gəlməsi istisna edilmir. İldırım vurması nəticəsində zərərçəkmişin bədənində ildırımın izi – giriş və çıxış nöqtələri görünür.

İldırım vurmasından sonra sağ qalan insanlardakı müxtəlif nəticələr:

1.Yanıqlar: İldırım vurması zamanı cildin üst qatlarında və bəzən də dərin toxumalarda ciddi yanıqlar yaranır.

2.Sinir Sistemi Zədələnmələri: Sinir sisteminə zərər verə, nəticədə yaddaş itkiləri, baş ağrıları, koordinasiya problemləri və ya digər nevroloji problemlər yarana bilər.

3.Ürək və Damar Problemləri: İldırımın yüksək enerjisi ürək ritmini pozaraq ani ürək dayanmasına səbəb olur və ya digər ürək-damar problemləri yaradır.

4.Qulaq və Görmə Problemləri: İldırım vurmasından sonra bəzi insanlar müvəqqəti yaxud daimi qulaq ağrısı və görmə problemləri yaşayır.

5.Psixoloji Təsirlər: Bunun psixoloji təsirləri də ola bilər. Hadisədən travma sonrası stres pozğunluğu (TSSB), qorxu və ya digər psixoloji problemlərin yaranma ehtimalı var.

6.Lichtenberg Şəkilləri: İldırım vurmasından sonra dəridə xüsusi izlər, Lichtenberg şəkilləri adlanan mürəkkəb naxışlar əmələ gələ bilər. Bədənə daxil olan yüksək gərginlikli elektrik cərəyanı kapilyarları zədələyərək, qan damarlarını partladır. Bu zaman dəridə qırmızı və ya qəhvəyi rəngli naxışlar yaranır.

Müddəti: Bu izlər adətən müvəqqəti olur, bir neçə gün və ya həftə ərzində yoxa çıxır. Lakin bəzi hallarda daha uzun müddət qala bilər. Bu izlər nadir olsa da, vurmanın nəticəsi olaraq görünə bilər.

İldırım çaxması zamanı necə qorunmaq lazımdır?
İldırım çaxması zamanı təhlükəsizlik tədbirlərini görmək vacibdir. İnsanların özlərini və başqalarını qorumaq üçün atacağı bəzi addımlar:

1.Bina və ya maşın içində qalmaq:

Ən təhlükəsiz yerlər bina içi və ya metal gövdəli maşınlardır. Bu yerlər ildırımdan qorunmaq üçün ideal hesab edilir.

Metal gövdəli maşın içində oturarkən pəncərələrdən uzaq durmaq vacibdir.

2.Su və metal əşyalardan uzaq durmaq:

İldırım çaxması zamanı su və metal əşyalar çox təhlükəli ola bilər, çünki onlar elektrik enerjisini yaxşı keçirirlər.

Duş almaqdan, bulaqdan su götürməkdən və elektrik cihazlarından uzaq durmaq lazımdır.

3.Açıq havalarda təhlükəsiz yerlərə sığınmaq:

Açıq sahələrdən, ağaclardan, dirəklərdən və digər hündür obyektlərdən uzaq durmaq vacibdir.

Dağlıq ərazilərdə və ya geniş düzənliklərdə qalmamaq üçün dərhal daha aşağı və təhlükəsiz yerlərə keçmək lazımdır.

4.Qruplar halında qalmamaq:

Qruplar halında açıq havada qalmaq risklidir. İnsanlar arasında məsafə saxlamaq lazımdır ki, ildırım bir neçə nəfərə eyni anda təsir etməsin.

5.Yerdəki izolasiya:

Əgər açıq havada ildırım çaxması zamanı sığınmaq üçün heç bir yer yoxdursa, yerdə oturmaq və ya çökmək lazımdır, lakin tam yerə yatmamaq vacibdir. Mümkün qədər ayaqları birləşdirib əlləri dizlərin üzərinə qoymaqla yerdə minimal səthlə təmas saxlamaq məsləhətdir.

6.Elektrik cihazlarını çıxarmaq:

İldırım çaxması zamanı elektrik cihazlarını şəbəkədən ayırmaq lazımdır, çünki ildırım vurması elektrik şəbəkəsi vasitəsilə də təhlükə yarada bilər.

İldırım vurması halında torpaqla təmas

“Torpağa girmə”

İldırım vurması zamanı insanın “torpağa girməsi” fikri keçmişdən bu günə gəlib çıxıb. Bu bir az yanlış anlama və ya mif ola bilər. İldırım vurduqda insan bədəninə daxil olan elektrik cərəyanı dərhal yerə keçir, amma bu, fiziki olaraq insanın torpağa batması anlamına gəlmir.

İldırım vurması zamanı torpaqla təmas aşağıdakı vəziyyətlərdə baş verə bilər:

Yerdə Yatma: İnsanlar ildırım çaxması zamanı yerdə yatırlarsa və ya otururlarsa, cərəyan daha sürətlə və asanlıqla bədənə daxil olub, yerə yayılır. Bu zaman torpaqla birbaşa təmasda olduqları üçün cərəyanın yaratdığı zədələr daha ağır nəticələnir.

Ayaqqabılar və İldırım: Yüksək gərginlikli elektrik cərəyanı rezin və ya izolyasiya materialları olmayan ayaqqabılar vasitəsilə bədənə daxil ola bilər. Bu zaman torpaqla təmas edən ayaq hissəsi də zədələnir