Nə baş verir?: Azərbaycanda qeydə alınan nikahların sayı, eləcə də yeni doğulanların sayı əvvəlki illərlə müqayisədə azalıb.

Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, ötən il Azərbaycanda 35348 nikah və ya hər min sakinə 3,5 nikah qeydə alınıb. Ölkədəki bu vəziyyət 1935-ci ilin rəqəmlərinə  yaxın olduğu ortaya çıxıb.

Belə ki, həmin il 31 262 nikah bağlansa da, onların sayı hər 1000 nəfərə 10,5 təşkil edib ki, bu da 2020-ci illə müqayisədə dəfələrlə çoxdur. Maraqlıdır ki, 2019-cu ildə nikahların sayı 2020-ci illə müqayisədə demək olar ki, iki dəfə çox – 63 869 olub və  yaxud hər 1000 nəfərə 6,4 nikah.   Ümumilikdə, 1935-ci ildən bəri ən çox nikah 2011-ci ildə bağlanıb – 88 145 və ya hər 1000 nəfərə 9,7.   Lakin 2011-ci ildən sonra, müxtəlif vaxtlarda azalma müşahidə olunsa da, yalnız bəzi illərdə 84 minə yaxın nikah qeydə alınıb.

Demoqrafik problemlərin səbəbi nədir? Son iki ildə pandemiyanın nəticələri nikahların sayına da öz təsirini göstərib. Doğum səviyyəsinin aşağı düşdüyünü həkim, fəlsəfə elmləri doktoru, dosent Rəşad Əsgərov açıqlayıb. Ekspert hesab edir ki, son illərin ən böyük problemlərindən biri, Avropa ailə modelinin tərəfdarlarının sayının artmasıdır. Əsgərov qeyd edib ki, xüsusən də ailə quran gənclər heç də həmişə ailədə uşaq istəmirlər. Yəni, söhbət uşaqsız ailələrin sayının artmasından gedir:

  “Ancaq qeyd etmək istəyirəm ki, Azərbaycanda gec nikahların sayı Avropadakı qədər deyil. Eyni zamanda, Avropa ənənəsinə uyğun olaraq, Azərbaycan ailələrindəki qadınlar əvvəlki illərdən fərqli olaraq, indi evləndikdən sonra təhsillərini davam etdirməyə üstünlük verirlər.   Əyani təhsil alan qadınlar bir qayda olaraq, uşaq sahibi olmağın təhsillərini ləngidə və ya tamamilə dayandıra biləcəyini düşünür və buna görə də, daha doğrusu, ya uşaqları olmayacaq, ya da az olacaq” – deyə davam edir.

Karyera imkanlarının ailələrə təsirindən danışan ekspert bildirib ki, qızlar üçün iş yerlərinin sayının artması, onların əmək bazarına inteqrasiyasını gücləndirib. Nəticədə müəyyən karyera yüksəlişinə nail olmaq məqsədi ilə, onlar sonradan ailə qururlar və ya evləndikdən bir neçə il sonra, uşaq sahibi olmağa qərar verirlər, lakin bu, yeganə səbəb deyil, deyə Əsgərov sözlərinə davam edib.

Ekspert hesab edir ki, nikahın ilk illərində maddi vəziyyət, həyatın pis sosial şəraiti cütlükləri ilk növbədə karyera qurmaq, sonra isə uşaq planlaşdırmaq barədə düşünməyə vadar edir.   

Bütün bunlar, əvvəlki illərlə müqayisədə demoqrafik göstəricilərin pisləşməsinə səbəb olub. Əsgərov vurğulayır ki, Avropaya inteqrasiya, Avropa dəyərlərinin Azərbaycana nüfuz etməsi yəqin ki, çoxuşaqlı ailələrin sayının da azalmasına gətirib çıxaracaq: “Biz hələ də ümid edirik ki, klassik Azərbaycanda bir qız, bir oğul olan ailə modeli üstünlük təşkil edəcək. 3-5 uşaqlı ailələrin sayı kəskin azalacaq.  Karyera haqqında düşünən evli cütlüklər uzun müddət bir uşaqla kifayətlənəcəklər.  Amma qeyd etmək lazımdır ki, bu gün respublikanın ucqar rayonlarında 2-3 uşaqlı ailələr üstünlük təşkil edir. 5-10 uşaqlı ailələrə ancaq iri fermer təsərrüfatları olan ərazilərdə rast gəlinir”, – deyə o, yekunlaşdırıb.

Daha bir neçə statistik məlumatı da qeyd edək ki, Azərbaycanda ən yüksək doğum səviyyəsi son 30 ildə 1991-ci ildə qeydə alınıb – 190 353 uşaq. Bu gün nikahların sayı kəskin şəkildə azalıb. Belə ki, əhalinin hər 1000 nəfərinə nikahların sayı 2010-cu ildə 8,9, 2019-cu ildə 6,4, ötən il isə 3,5 olub. Bu ilin yanvar-oktyabr aylarında Ədliyyə Nazirliyinin məlumatına görə, 91,250 yeni doğulmuş körpə qeydə alınıb ki, bu da hər min nəfərə 11 nəfər təşkil edir. Doğulan körpələrin 2346-sı əkiz, 63-ü üçəm, 4-ü dördəm olub.