Xərçənglə mübarizədə 10 yeni kəşf – FOTO

Alimlər xərçənglə mübarizədə istifadə olunan texnologiyaları daim təkmilləşdirirlər. Diaqnoz və müalicədə süni intellekt tətbiq edilərkən, “DNT sıralaması” kimi yeniliklər də əldə edilir. Dünya İqtisadi Forumu son 10 inkişafı izah edən bir araşdırma hazırlayıb.

Dünyada milyonlarla insanın ölümünə səbəb olan xərçənglə mübarizədə son illərdə əhəmiyyətli irəliləyişlər var. Diaqnoz və müalicədə istifadə edilən texnologiyalar süni intellekt tətbiqləri ilə birləşdirilir, dünyanın mühüm laboratoriyalarından isə peyvənd tədqiqatlarının tamamlanmaq üzrə olduğu xəbərləri yayılır. Dünya İqtisadi Forumu Hindistanın Dördüncü Sənaye İnqilabı Mərkəzi ilə birlikdə 18 növ xərçəngin diaqnostikası və müalicəsində təsirli olacaq ən son texnologiyaları təqdim edib.

Bu yenilikləri “Haber Global”a danışan Radiologiya Mütəxəssisi professor Güner Sönmez bəzi təcrübələrin Türkiyədə də həyata keçirildiyini bildirib.

Dünya İqtisadi Forumunun açıqladığı son 10 inkişaf aşağıdakılardır:

*Erkən mərhələdə sınaq

ABŞ-da tədqiqatçılar 18 erkən mərhələdə xərçəngi müəyyən edə biləcək bir test hazırlayıblar. Novelnanın testi adi bahalı üsullardan daha çox xəstənin qan zülalını təhlil etməklə işləyir. Artıq xərçəng diaqnozu qoyulmuş 440 nəfər üzərində aparılan skrininqdə test kişilərdə 1-ci mərhələdə xərçəngin 93 faizində, qadınlarda isə 84 faizində düzgün aşkarlanıb.

*Müalicə peyvəndi

Atezolizumab adlı dərman, ağciyər və döş də daxil olmaqla xərçəngləri müalicə edir. Hazırda İngiltərədə hazırlanan 3600 xəstənin peyvəndə keçəcəyi gözlənilir.

*Dəqiq onkologiya

Dəqiq onkologiya xərçəngə qalib gəlmək üçün ən yaxşı yeni silah adlanır. Xəstələrdə xərçəng şişlərinin genetik quruluşu və molekulyar xüsusiyyətlərinin araşdırılmasını ehtiva edən bu yanaşma, xərçəngin böyüməsinə və yayılmasına səbəb ola biləcək dəyişiklikləri müəyyən edir və fərdi müalicələr hazırlayır.

*Süni intellekt

Süni intellektə əsaslanan risk profili erkən diaqnoz qoymağa imkan verən döş xərçəngi kimi ümumi xərçənglərin yoxlanılmasına kömək edir.

*Daha çox proqnozlaşdırma qabiliyyəti

Elm adamları aşağı dozalı KT vasitəsilə bir insanın ağciyər xərçənginə tutulma ehtimalını altı ilə qədər qabaqcadan proqnozlaşdırmaq üçün süni intellekt öyrənmə modeli hazırlayıblar.

*DNT-dəki məsləhətlər

Alimlər deyirlər ki, Kembric Universiteti Xəstəxanalarında 12 min xəstədən alınan xərçəng şişlərinin DNT-si xərçəngin səbəbləri ilə bağlı yeni ipuçlarını ortaya qoyur.

*Maye və sintetik biopsiya

Sintetik biopsiyalar xərçəng hüceyrələrini xəstəliyin ən erkən mərhələlərində özlərini aşkar etməyə məcbur edə biləcək başqa bir yenilikdir.

*CAR-T hüceyrə terapiyası

İmmun hüceyrələrinə xərçəng hüceyrələrini ovlamağa və öldürməyə imkan verən bir müalicənin leykemiya xəstələrində uğurlu olduğu bu yaxınlarda açıqlanıb.

* Mədəaltı vəzi xərçənginə qarşı mübarizə

Kaliforniya Universitetinin San Dieqo Tibb Fakültəsinin alimləri bir araşdırmada erkən mədəaltı vəzi xərçəngi (pankreas) xərçənginin 95 faizini müəyyən edən bir test hazırlayıblar.

*Döş xərçəngi riskini azaldan dərman

Qadınların döş xərçənginə tutulma şansını iki dəfə azalda bilən dərman Böyük Britaniyanın Milli Səhiyyə Xidməti tərəfindən sınaqdan keçirilir.

Güner Sönmez elan edilən yeniliklərdən bəzilərinin Türkiyədə də tətbiq olunduğunu bildirib.

“Dünyada xərçəngə qarşı peyvəndlərə çox rast gəlinmir. Onlardan bəziləri 1-ci, bəziləri isə 2-ci mərhələdədir. Xəstələr şəraiti uyğun olarsa, eksperimental mərhələdə iştirak edə bilərlər. Almaniyada, İngiltərədə, Amerikada aparılan müalicələr var. Xərçəng peyvəndi ilə bağlı heç bir müalicəmiz yoxdur. Eksperimental tədqiqatlarda iştirak etmək mümkündür”, – deyə professor bildirib./BAKU.WS