SON DƏQİQƏ: Türkiyə Bosfor və Çanaqqala boğazlarından keçidin qiymətini 5 dəfə qaldırdı – FOTO
Türkiyə Montrö Konvensiyasının ona verdiyi hüquqlara uyğun olaraq, boğazlardan tranzit haqqını beş dəfə artırıb. 1983-cü ildə 75 faiz endirimlə müəyyən edilən valyuta mübadiləsi ödəniş sistemi ləğv edildi. 39 illik şikayətin aradan qaldırılması ilə illik gəlir 200 milyon dollara yüksələcək.
Xarici siyasətdəki sərt mövqeyi ilə beynəlxalq hüquqlarından heç vaxt güzəştə getməyən Türkiyə bu dəfə Montrö Boğazları Konvensiyasının ona verdiyi hüquqlar çərçivəsində boğaz rüsumlarına tətbiq edilən haqsızlığa son qoydu. Türkiyə, Montrö Boğazları Konvensiyasının ona verdiyi beynəlxalq hüquqlara uyğun olaraq, boğazlardan əldə etdiyi gəlirlə müəyyən edilən frank dəyərini artırıb. 1983-cü ildə Türkiyə frank qiymətinə 75 faiz endirim tətbiq edib və bir frankı 0,80 dollara təyin edib.
Lakin zaman keçdikcə, dünyada artan inflyasiya və qızılın dəyəri fonunda bu məbləğ eroziyaya uğrayıb. Bu səbəbdən frankın qiyməti 5 dəfə artırılaraq, xalis ton üçün 4 dollar olaraq müəyyən edilib. Əsasnamənin 7 oktyabr 2022-ci il tarixində qüvvəyə minməsi ilə boğazlardan əldə edilən mayak, xilasetmə və sağlamlıq xərclərini 5 dəfə artıraraq, 40 milyon dollardan olan cari gəlir 200 milyon dollara yüksəldiləcək. 1936-cı ildə imzalanan Montrö müqaviləsinə görə, Türkiyə Boğazdan keçən və Çanaqqala boğazına girib-çıxan gəmilərdən mayak, xilasetmə və tibbi ödəniş tələb etmək hüququnu özündə saxlayır. Lakin o zamanlar Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tərəfindən qızıl/frank olaraq qəbul edilən ümumi pul vahidi “Germinal Frank” üzərindən hesablama aparılaraq, Türkiyənin illərdir hüquqlarını itirməsinə səbəb olmuşdu. 1936-cı ildə 1 frank 0,29 qram xalis qızıla bərabər idi.
Germinal Frankın dövriyyədə olmadığı dövrlərdə ödənişlər türk lirəsi ilə dollarla həyata keçirilirdi, lakin 1 frankın dəyəri cari məzənnədən asılı olmayaraq, yenə də 0,29 qram xalis qızıl olaraq saxlanılırdı. 1983-cü ildə Türkiyə o gün ödəniş haqqının təxminən 75 faizindən imtina etdi və 1 Qızıl Frankı endirimli dəyərlə 0,8063 dollara təyin etdi. Bu günə kimi rüsumlar cari valyuta alış məzənnəsini qızıl/frankın 0,8063 dollar dəyərində endirimli dəyərinə vurmaqla tətbiq edilib.
Nəqliyyat və İnfrastruktur Nazirliyinin rəsmiləri, mediyaya müsahibələrində, “İndiki prosesdə bu gün aldığımız əmək haqqını 5 dəfə artırdıq. Bu, 7 oktyabr 2022-ci il tarixindən qüvvədə olacaq. 39 illik narazılıq aradan qaldırılıb” – deyə bildirib.