SON XƏBƏR: Rusiya ABŞ-ın Yaxın Şərqdəki mövqeyini zəiflətdi. XÜLASƏ
“Tehran tarixi sammitə ev sahibliyi etdi” – Türkiyə mətbuatı Rusiya, Türkiyə və İran liderləri arasında Ankaranın hesab etdiyi kimi, “bütün dünya tərəfindən izlənilən” danışıqları belə təsvir edir. Vladimir Putinin İbrahim Rəisi və Tayyib Ərdoğanla görüşündə hansı məsələlər müzakirə edildi, Rusiya lideri həmkarları ilə nəyi razılaşdıra bildi və Tehran sammiti ABŞ-ın bölgədəki mövqelərini nə üçün itirməsinə səbəb oldu?
Çərşənbə axşamı Tehranda Rusiya, İran və Türkiyə liderləri Astana formatında danışıqlar aparıblar. Nəticədə tərəflər “Suriya Ərəb Respublikasında vəziyyətin davamlı normallaşmasına nail olmaq maraqları naminə Rusiya, İran və Türkiyə arasında üçtərəfli əməkdaşlığı gücləndirmək öhdəliyini bir daha təsdiqləyən” birgə bəyanat qəbul ediblər.
Bundan əlavə, Vladimir Putin İran və Türkiyəni Suriyada vəziyyəti sabitləşdirmək üçün, əlavə addımlar atmağa çağırıb. “Suriya hakimiyyətinin nəzarətində olmayan ərazilərdəki vəziyyət xüsusi narahatlıq doğurur. Biz görürük ki, cinayətkarlıq, ekstremizm, separatizmlə bağlı real təhlükələr bu regionlardan qaynaqlanır”, – TASS prezidentin sözlərini sitat gətirib.
Onun sözlərinə görə, “bir çox cəhətdən buna ABŞ-ın rəhbərlik etdiyi, geniş vasitə arsenalından istifadə edən Qərb dövlətlərinin dağıdıcı xətti kömək edir”. “Buna görə də arzuolunandır ki, bizim üçtərəfli formatda bu ərazilərdə vəziyyətin sabitləşdirilməsi və Suriyanın qanuni hökumətinin nəzarətinə qaytarılmasına yönəlmiş əlavə addımlar atılsın”, – Rusiya lideri vurğulayıb.
Rusiya tərəfi həmçinin Suriyada “İslam Dövləti*” və digər ekstremist qrupların mövcudluğuna həmişəlik son qoymağa çağırıb. “Əminəm ki, ölkələrimiz Suriya torpaqlarında qalan beynəlxalq terrorizm mərkəzlərinin tamamilə aradan qaldırılması maraqları naminə əməkdaşlığı faktiki olaraq gücləndirməyə davam edəcək. İŞİD və digər ekstremist qrupların Suriyada mövcudluğuna həmişəlik son qoymaq lazımdır”, – TASS Putindən sitat gətirir.
Danışıqlarda iştirak edənlər həmçinin Suriyanın şimal-şərqində – Trans-Fırat çayında çətin vəziyyəti müzakirə ediblər, burada bir sıra ölkələrin dəstəyi ilə ölkənin suverenliyini pozaraq qeyri-qanuni xarici hərbi mövcudluğu birləşdirməyə cəhd edilir”. “Fərat çayında baş verənlərlə bağlı bəzi fikir ayrılıqları var. Burada, yeri gəlmişkən, ortaq mövqe var ki, Amerika qoşunları bu ərazini tərk etməlidir. Onlar Suriya dövlətini və Suriya xalqını talamaqdan, oradan qeyri-qanuni neft ixrac etməkdən əl çəkməlidirlər”, – TASS Putinin sözlərindən sitat gətirib.
Bundan əlavə, ikitərəfli səviyyədə Rusiya prezidenti Türkiyə və İran liderləri ilə ayrı-ayrılıqda görüşlər keçirib. Xüsusilə Rəcəb Tayyib Ərdoğanla söhbətdə Qarabağ münaqişəsinin həlli, Ukrayna taxılının Qara dəniz limanlarından ixracı və iki ölkə arasında əməkdaşlığın iqtisadi aspektləri müzakirə olunub.
İbrahim Rəisi ilə söhbətində “biz böyük birgə layihələr həyata keçirmək və birbaşa hesablaşmalarda milli valyutalardan istifadəni aktivləşdirmək barədə razılığa gəldik”. Danışıqlar çərçivəsində prezidentlər enerji, sənaye və nəqliyyata “xüsusi diqqət yetirməklə” siyasət və iqtisadiyyatda “qarşılıqlı fəaliyyətin konkret aspektlərini” müzakirə ediblər.
“Haberler.com” yazır ki, Türkiyə mətbuatının yazdığına görə, Putin, Ərdoğan və Rəisinin görüşü “bütün dünya tərəfindən izləndiyi” üçün “tarixi” oldu. “Star” qəzeti öz növbəsində qeyd edir ki, “hər üç ölkənin – Suriyadakı “Astana prosesi”nin qarantları böyük tarixə malikdir”.
“Bu arada Rusiya Türkiyə ilə dostluğunu itirmək istəmir, xüsusən də Ukraynada (xüsusi əməliyyat) davam edərkən, amma yenə də “Suriyada son sözü mən deyirəm” görüntüsü yaratmağa çalışıb. İran da Türkiyə ilə münasibətləri pisləşdirməməyə çalışır… Bu üç ölkənin prezidentinin belə bir həssas mövzuda görüşə bilməsi hələ də müsbət haldır”, – deyə köşə yazarı Səlahəddin Çakırgil yazır.