Putinə hücum: ABŞ Qəddafi və Səddam Hüseyn kimi Rusiya prezidentini təqib etmək istəyir
Rusiya Federasiyasının ümummilli liderinə qarşı şəxsi sanksiyaların hansı nəticələri olacaq?
Moskvanın Ukraynada mümkün hərbi əməliyyatına görə, Vladimir Putin şəxsən cavab verməli olacaq. Amerikalılar ona qarşı şəxsi sanksiyalar tətbiq edəcəklər, Co Bayden söz verib. Eyni zamanda o, Rusiya Federasiyasının prezidentini əsas “militarist” hesab edir – Putinin ətrafı ancaq onun iradəsini yerinə yetirir.
Bununla belə, Amerikanın digər əsas Rusiya rəsmiləri üçün də məhdudiyyətləri nəzərdə tutulub. Demokratların qanun layihəsinə görə, baş nazir Mixail Mişustin, xarici işlər naziri Sergey Lavrov, müdafiə naziri Şoyqu – ümumilikdə 12 nəfər məhdudiyyətlərə məruz qala bilər.
Digər qanun layihəsinin respublikaçı müəllifi Marko Rubio deyir: “Vladimir Putini geri çəkilməyə məcbur etmək üçün, istənilən strategiyanın əsası “işğal”ın nəticələrini, onun Rusiyaya nəzarətini dəstəkləyən oliqarxlar üçün son dərəcə ağrılı etməkdir”.
Dmitri Peskov əvvəllər öz şefinə qarşı şəxsi sanksiyaları “münasibətləri pozmaqla müqayisə edilə bilən hədsiz tədbir” adlandırmışdı. Putinin özü də mövzunu ironiya ilə şərh edib. Onlar deyirlər ki, istəyən hər kəs sanksiyalara üstünlük verəcək, bundan sonra Rusiya yeni reallıqda inkişaf etməyə davam edəcək.
Putinə qarşı şəxsi sanksiyalar Rusiya Federasiyasının prezidentini “Yer üzünün ən zəngin adamı” adlandıran və həmişə daha sərt məhdudiyyətlərə çağıran Rusiya liberal müxalifətinin tənqidi ilə uzlaşır. Eyni zamanda, ÜTTM-un (Ümumrusiya İctimaiyyətin Tədqiqi Mərkəzi) məlumatına görə, hazırda rusların 67%-i Putinə etibar edir.
İndi Rusiya prezidenti də Viktor But kimi bütün dünyada ovlanacaq və tutulacaq? ABŞ-ın tələbi ilə onların rəsmi səfərlə heç yerə getməsinə icazə verilməyəcək? Ərdoğan Putinlə görüşə görə cəzalandırılacaqmı? Və ya bəlkə eyni zamanda, Си Tsзинпин də, fevralda Olimpiadaya gedəcək Putin də?
Rusiyalı diplomat, BMT baş katibi Kofi Annanın keçmiş müşaviri İqor Nikulin ABŞ-ın dövlət liderlərinə qarşı sanksiyalarının presedentlərindən danışıb.
– ABŞ, məsələn, Səddam Hüseynə, Müəmmər Qəddafiyə qarşı şəxsi sanksiyalar tətbiq etdi. Onların başqa ölkələrdəki bank hesablarına, həmçinin ailələrinin hesablarına və əmlakına həbs qoyulub. Bu məhdudiyyətlər amerikalılar tərəfindən BMT-nin icazəsi olmadan tətbiq edilib. Onlar uzun müddətdir ki, beynəlxalq hüquqa açıq şəkildə məhəl qoymurlar.
Amma Hüseyn və Qəddafinin əlaqədə olduğu digər liderlərlə məhdud qoyulmayıb. Hüseynin yanına kimlər getməyib? Primakov və müxtəlif BMT rəsmiləri. Qəddafinin özü fəal idi – BMT-də çıxış etdi, Rusiyaya gəldi, hər yerdə bədəvi çadırını qurdu. Səddamın və ya Qəddafinin həmkarlarından heç biri sonradan bu təmaslara görə sanksiyaya məruz qalmadı.
– Rusiya BMT-nin köməyi ilə öz prezidentini və yüksək vəzifəli məmurlarını qoruya bilərmi?
– Əvvəllər belə praktikaya qarşı BMT mexanizmlərindən hələ də istifadə etmək mümkün idi, indi isə bu, mümkün deyil. “Zamansızlıq” illərində – 1990-cı illərdə sıfır, amerikalılar hər şeyi öz əllərinə aldılar. Axı Sovet İttifaqının 100-dən çox müttəfiq ölkəsi var idi. İndiki Rusiyada isə 10-15 belə ölkə var. O ölkələr ki, əsasən özləri beynəlxalq məhdudiyyətlər altında olanlardı.
– Yəqin ki, bunda bizim də öz günahımızın payı var? Vəziyyəti başlatdıq…
– 1990-cı ildə Fars körfəzi müharibəsi zamanı Moskvanın veto hüququndan istifadə etməsi kifayət idi və “Səhrada tufan” əməliyyatı olmayacaqdı. Sonra beynəlxalq hüquq hələ də işləyirdi. Amma Eduard Şevardnadze (o vaxt SSRİ Xarici İşlər Naziri idi) buna heç bir əhəmiyyət vermədi. Baxmayaraq ki, düşünürəm ki, bu məsələ Qorbaçovla razılaşdırılıb.
Amma BMT-nin heç bir sanksiyası olmadan Yuqoslaviya bombalandı. Eləcə də Liviya. ABŞ dövlət katibi Kolin Pauellin sınaq borusunu silkələdi, İraqdakı ikinci müharibə də BMT-nin icazəsi olmadan baş verdi. Onda, 2003-cü ildə, amerikalılar indiki kimi hələ də “çəkilməmişdilər”.
– Etiraf edirik ki, Rusiya zəifliyinə görə, sanksiyalarla təzyiq altındadır. Putinin son ultimatumu vəziyyəti düzəldə bilərmi?
– Hər iki tərəfdən hərəkət lazımdır. ABŞ xoş niyyət nümayiş etdirsə… Amma buna böyük şübhələr var. Amerikalıları beynəlxalq hüquqa riayət etməyə məcbur etmək üçün, müqayisə edilə bilən güc lazımdır. BMT-nin təhlükəsizlik mexanizmi, İkinci Dünya Müharibəsinin nəticələrindən sonra mümkün oldu. İndi Vaşinqton xəttini yalnız o halda dəyişəcək ki, onun Pekinlə münaqişəsinin qaynar mərhələsi baş versin.
Söhbət Rusiyaya qarşı mənfi informasiya fonunun yaradılmasından gedir. Çünki ölkəmiz indi Qərblə qarşıdurmada deyil, yeni soyuq müharibə şəraitində yaşayır. ABŞ Rusiyanı və onun liderini şeytanlaşdırmaq fikrindədir. Bu, Rusiyanı sadəcə düşmən ölkələr kateqoriyasından əsl yaramaz dövlətlər kateqoriyasına keçirmək üçün lazımdır. İran, İraq və Şimali Koreya kimi.
ABŞ-ın antiterror strategiyası İranı terrorun olan dövlət kimi tanıdır. Bundan sonra, bir çox amerikalı siyasətçilər Rusiyaya münasibətdə də bu yolun getməli olduğunu bəyan etməyə başladılar. Amma çətin ki, bunu etsinlər, çünki onların əsas düşməni Çindir. Əgər onlar da Putinə məhdudiyyətlər qoysalar, bu, yalnız Rusiya-Çin blokunu möhkəmləndirəcək.
– Bəs niyə bu barədə qışqırırlar, niyə qorxudurlar?
– Söhbət növbəti sanksiyalar paketindən və MÖÖHKBB(məlumatların ötürülməsi və ödənişlərin həyata keçirilməsi üçün beynəlxalq banklararası ) ilə əlaqənin kəsilməsindən getmir – o, 2014-cü ildə kəsilməli idi. Bəli və son illər ərzində artıq onlarla sanksiya olub – ABŞ üçün yenilərini tətbiq etmək artıq problemdir, çünki bütün variantlar artıq istifadə olunub. ABŞ tərəfindən əsas təhlükə, onların “Şimal axını 2” qaz kəmərinin istismarını təxirə salmaq niyyətidir.
Əgər bacarsalar, bir daşla iki quş öldürəcəklər: Almaniya bahalı Amerika MTQ-ni (Mayeləşdirilmiş təbii qaz) alacaq, Rusiya isə müntəzəm maliyyə axınını itirəcək. Çünki bütün Amerika elitası bu qaz kəmərinə öz geoiqtisadi mövqelərinin zəifləməsi kimi baxır. Nəticədə ABŞ Avropa üzərində nəzarətini artıracaq.
Siyasi psixoloq Maksim Artemiyevin fikrincə, Qərbin şəxsən Putinə qarşı məhdudiyyətləri əks nəticə verəcək.
– Sadə rusların nəzərində prezident Vladimir Putinə qarşı mümkün şəxsi sanksiyalar onları təqdim edənlərə açıq şəkildə mənfi təsir göstərəcək. Rəhbərinizdə, onunla necə davranmağınızdan asılı olmayaraq, sanksiyalar altında olduğu üçün empatiya hissi – şəfqət, rəğbət hissi meydana gəlməsi təbiidir. Mən onun tərəfini tutmaq istəyirəm. Bu, köhnə “bizimkilər döyülür” psixologiyasıdır. Nəticədə insanların prezidenti dəf etməkdənsə, onun ətrafında toplaşmalarını gözləmək olar.