Müasir insanlara bu dağ ilk dəfə 1922-ci ildə məlum olsa da, lakin sonralar Butanda alpinizm qadağan edilib. Buna yalnız 1983-cü ildə icazə verilib və ilk alpinistlər ötən əsrin 50-ci illərinin ortalarında dağa qalxa biliblər. Onların çatdıqları maksimum hündürlük dəniz səviyyəsindən 7554 metr yüksəklikdə olub ki, bu da zirvəyə çatmır. Alpinistlər dağın hansısa ölkəyə məxsus olması ilə bağlı mübahisəni həll etmək üçün dağa çıxıblar. İndi dağ iki hissəyə bölünüb, Çin və Butan arasındakı sərhəddir. İndiyədək Kankar-Punsum dağı bir çox sirlərlə doludur.
Alpinistlərin ekspedisiyaları
Birincisi, dağın ərazinin landşaftından yoxa çıxa biləcəyi barədə hələ də rəvayətlər var, buna görə də çox gec məlum olub. Bu əraziyə gələn ilk tədqiqatçılar dağı tapa bilməyiblər və onun ümumiyyətlə olmadığına əmin olublar. Zirvəni fəth etmək istəyən alpinistlərin ekspedisiyası ilə də eyni vəziyyət yaranıb. İndiyə qədər bu dağın dəqiq koordinatları üzən olaraq qalır, ona görə də Çin və Butan onun hansı dövlətə aid olması barədə daim mübahisə edirlər. Dağın sərhədə nisbətən yerini görmək üçün, zirvəyə çıxan alpinistlər hər dəfə başqa-başqa sözlər danışırlar.
Butan alpinizmə icazə verdikdən sonra, bəzi idmançılar zirvəni fəth etməyə çalışsalar da, buna nail ola bilməyiblər. Gah hava şəraiti müdaxilə edib, gah da, ümumiyyətlə təyin olunan yerə çata bilməyiblər. İnsanlar heç vaxt Kankar-Punsumu fəth edə bilməyiblər. Ümumilikdə, uğursuzluqla başa çatan dörd ekspedisiya təşkil edilib. Və bir çoxlarına geri qayıtmaq nəsib olmayıb.
1994-cü ildə Butanda dağa dırmanma yenidən qadağan edildi. Dəniz səviyyəsindən 6000 metr yüksəklikdə yerləşən zirvələrə qalxa bilməzsiniz. Qadağadan sonra, zirvəni fəth etməyi planlaşdıran alpinistlər var idi, lakin Çin bir daha dəqiqləşdirmələr və ərazi bölgüsü ilə ölkəni narahat etməməyə istinad edərək onlardan imtina edib.
Ufoloqların marağı
Butan hökuməti nəinki dağın zirvəsinə qalxmağın qarşısını alır, həm də onun ətəyində ekspedisiyaları qadağan edir ki, bu da bütün bu hekayənin mistisizmini daha da artırır. Bir anda Kankar-Punsum ufoloqların marağına səbəb oldu: onlar orada UFO-ların və “rəqs edən işıqların” göründüyünü iddia edirlər. Onlar dağı araşdırmaq istəyəndə, hökumət ona yaxınlaşmağı belə qadağan edib. Bundan əlavə, dağın adı “üç mənəvi qardaşın zirvəsi” kimi tərcümə olunur, bu da üç yad irqin əsasının dağda yerləşdiyinə dair nəzəriyyələrə səbəb olub.
İndi dağ artıq alpinistlər üçün o qədər də maraqlı deyil, lakin hələ də ufoloqların diqqətindədir. Ancaq indiyə qədər uçan boşqablar və hərəkət edən dağ tapmacasını həll etməyiblər.
Butanın dini
Butanda Buddizm tətbiq olunur, lakin bu ölkə və mədəniyyəti hələ də qapalı və bir az sirli olaraq qalır. Dövlətin müasir sakinlərinin qədim əcdadları tez-tez rituallar və mərasimlər keçirmək üçün dağlara gedirdilər, çünki bu yolla öz tanrılarına daha yaxın olduqlarına inanırlar. Dağların zirvələri müqəddəs sayılır, ona görə də Butanda onlara qalxmaq qadağandır. Ola bilsin ki, gələcəkdə Çin öz tərəfindən Kankar-Punsumu fəth etməyə imkan verəcək, lakin indiyədək belə bir istək baş tutmayıb.
