Efiopiyada nə baş verir? – Bəşəriyyətə qarşı cinayət… (FOTO)
Çərşənbə günü açıqlanan BMT və Efiopiya arasında birgə araşdırmaya görə, Efiopiyanın şimalındakı Tiqray bölgəsində müharibədə iştirak edən bütün tərəflər, müharibə cinayətləri sayıla biləcək pozuntulara yol veriblər.
İctimairey.az xəbər verir ki, hesabatda bütün tərəflər dinc əhaliyə işgəncə verməkdə və öldürməkdə, qrup şəklində zorlamalarda və etnik mənsubiyyətə görə həbslərdə ittiham olunur.
Tiqrayan Efiopiyada fövqəladə vəziyyət elan etdikdən bir gün sonra sərbəst buraxılıb. Bazar ertəsi Tiqrayanın qüvvələri baş nazir Abiy Əhmədin hökumətini devirmək üçün, paytaxta yürüş edə biləcəklərini bildiriblər.
Araşdırma Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnsan Hüquqları üzrə Ali Komissarlığının İdarəsi və Efiopiyanın dövlət tərəfindən təyin edilmiş İnsan Hüquqları Komissiyası tərəfindən aparılıb.
Bu, Efiopiya silahlı qüvvələrinə və onların müttəfiqlərinə – Amhara bölgəsindən olan qüvvələrə və qonşu Eritreya əsgərlərinə qarşı Tiqrayan qüvvələri arasında bir il davam edən qarşıdurma zamanı iyun ayından noyabrdan qədər olan dövrü əhatə edir.
“Bizim inanmaq üçün əsaslı əsaslarımız var ki, bu müddət ərzində Tiqrayda münaqişənin bütün tərəfləri beynəlxalq insan hüquqları, humanitar hüquq və qaçqınların hüququ pozuntularına yol veriblər. Bunlardan bəziləri müharibə cinayətləri və bəşəriyyətə qarşı cinayətlər hesab oluna bilər”, – deyə Birləşmiş İnsan Hüquqları üzrə Ali Komissar Mişel Baçelet bildirib.
Müstəntiqlər hərtərəfli siyahı tərtib edə bilmədiklərinə görə, hər iki tərəfdə yanlışların nisbəti müəyyən edilməyib. Hesabatda xüsusilə Amhara qüvvələrinin nəzarətində olan ərazilərdə müstəntiqlərin işlərinə tez-tez müdaxilə edildiyi və ya təhlükəsizlik olmadığı üçün, müəyyən ərazilərə baş çəkə bilmədikləri qeyd edilir. Efiopiyanın hesabat üzərində işləyən BMT müstəntiqini sentyabr ayında deportasiya etdiyi qeyd olunmayıb.
Baçelet hesabatın əhatə etdiyi dövr ərzində pozuntuların əksəriyyətinin Efiopiya və Eritreya qüvvələri tərəfindən törədildiyini, lakin, Tiqrayan qüvvələrinin hesabatlarının artmasına, eləcə də Efiopiya və Eritreyalılar tərəfindən davam edən sui-istifadənin şahidi olduqlarını söyləyir.
“Eritreya qüvvələri insan hüquqlarının pozulmasına görə məsuliyyət daşıyan əsas tərəfdi” – bildirilir.
Hesabatın nəticələrinin hüquqi tədbirlər üçün əsas olub-olmaması aydın deyil. Efiopiya və Eritreya Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin üzvü deyillər və buna görə də yurisdiksiyaya malik deyillər.
Hesabat 269 müsahibəyə əsaslanır və onların əksəriyyətində Eritreya əsgərləri tərəfindən hərbi bazalarda zorlama və şikəstliyin qrafik təfərrüatları var.
Baş nazir Abiy bəzi “ciddi qeyd-şərtlərə” baxmayaraq, hesabatı qəbul etdiyini və hökuməti soyqırımda və ya qidadan silah kimi istifadə etməkdə ittiham etmədiyini söyləyibdi. O, hesabatda yer alan bütün iddiaların araşdırılması üçün, mülki-hərbi işçi qrupunun yaradılacağını bildirib.
Eritreya xarici işlər naziri Osman Saleh şərh verməkdən imtina edib.
Hesabatda Eritreya əsgərlərinin Aksum şəhərində 100-ə yaxın dinc sakini öldürdüyü, Efiopiya əsgərlərinin Tiqrayın cənubundakı 3 kənddə 70-ə yaxın insanı evlərindən sürüyərək öldürdüyü, Tiqrayan qüvvələrinin isə, şəhərdə 200-ə yaxın amharalı mülki vətəndaşı öldürdüyü bildirilir.
Reuters və digər xəbər təşkilatları, insan haqları qrupları və vətəndaş cəmiyyəti qrupları dinc əhalinin daha çox bildirilməyən qətllərini sənədləşdiriblər.
Hesabat bütün tərəfləri müxtəlif vaxtlarda yardımın qarşısını almaqda günahlandırır və BMT-nin yardım rəhbərinin daha əvvəl iddia etdiyi kimi, aclığın müharibə silahı kimi istifadə edilib-edilmədiyini yoxlaya bilməyəcəyini bildirir. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı bundan əvvəl hökumətin ərzaq yardımına “de-fakto blokada” tətbiq etdiyini bəyan etmişdi. Hökumət bunu təkzib edir.
Qeyd edək ki, müharibə bir il əvvəl regional qüvvələr və milli ordudakı Tiqrayan əsgərlərinin Tiqraydakı hərbi bazalara nəzarəti ələ keçirdikdən sonra başlayıb. Onlar bildirdilər ki, hökumətin göstərişlərinin təxirə salınmasına baxmayaraq, bölgə öz seçkilərini keçirdikdən sonra, mərkəzi hökumət Tiqraya qarşı çıxmaq üzrədir.
Münaqişə nəticəsində Tiqrayda təxminən 400.000 insan aclıqla üzləşib, minlərlə dinc sakin ölüb və Efiopiyanın şimalında 2,5 milyondan çox insan evlərini tərk etməyə məcbur olub.
İctimairey.az
