Oman dövləti barəsində bilmədiklərimiz
Oman turistlər tərəfindən az tanınan bir ölkədir.
Düzü Ərəbistan yarımadasının səhralarında yerləşən bu dövlət haqqında ümumiyyətlə az şey bilirik. Oman populyar bir turizm məkanı olaraq sürətlə inkişaf edir və böyük bir potensiala sahibdir – BƏƏ-dən az deyil. İctimairey.az olaraq, ən mütərəqqi sayılan, turistlər tərəfindən araşdırılmamış bu ölkə haqqında həqiqətləri oxucularımızın diqqətinə çatdırırıq. Omanda qəzəbinə sahib çıxmamaq qanunla qadağandır.
Batulu – üz maskasıdır. Oman qadınları bunu həm bəzək və həm də xüsusi günlərdə geyinmək üçün istifadə edirlər.
Oman əhalisinin təxminən yarısı qürbətdən gələnlər-mühacirlərdir.
4,5 milyon əhalinin təxminən 40% -i mühacirdir. Onların əksəriyyəti Hindistan, Pakistan, Banqladeş və digər yaxın əyalətlərdən gələn işçilərdir. Bu ölkələrin sakinləri Omana üstünlük verirlər, çünki burada onlara yaxşı şərait və müxtəlif imkanlar verilir, məsələn, bank hesabı aça və hətta daşınmaz əmlak ala bilərlər. Bu baxımdan, ölkədə çox sayda milli mətbəx restoranı var və Omanı ziyarət edərkən kulinariya sayəsində Hindistan, Livan, Pakistan və dünyanın bir çox yerlərini ziyarət edə bilərsiniz. Oman qürbətçilər üçün ən etibarlı ölkələrdən biri hesab olunur.
Omanda istirahət günləri – cümə və şənbə.
Bu yaxınlardan omanlılar cümə axşamı və cümə günlərini istirahət edirlər. 2013-cü ildən Sultan bankların rahat çalışması üçün həftənin sonunu şənbə gününə keçirməyə qərar vermişdi.
Dövlət qurumlarında çalışan omanlılardan milli geyimlər tələb olunur.
Məsələn, kişi tələbələrdən milli Oman kişilərin paltarını (ümumiyyətlə ağ rəngdə) geymək tələb olunur. Dərslər ortaq şəkildə aparılır, lakin mühazirələr zamanı tələbələr kişi və qadınlar ayrı otururlar.
Omanın paytaxtı Maskatdaki yaşayış binaları, ailələr və subaylar üçün evlərə bölünür.
Ümumiyyətlə, omanlılar ən çox şəxsi evlərində və ya villalarında yaşayırlar, xaricilər isə yaşayış binalarında məskunlaşır. Ancaq, istər ərəb, istərsə də avropalı olan subay kişi ayrı evdə olsa belə, ailəlilər kvartalında yaşaya bilməz.
Ölkəni Sultan Qabus bin Said idarə etdiyi zaman Oman hər sahədə inkişafda böyük sıçrayış etmişdi.
Təsəvvür etmək çətindir, amma 1970-ci ilə qədər Omanda son orta əsrlərdəki atmosfer hökm sürürdü: ölkədə həqiqətən elektrik enerjisi, televiziya, tibb. ali təhsil yox idi. Ölkədə köləlik inkişaf edirdi və qadınlar tamamilə hüquqlarından məhrum idi. İngiltərədə təhsil almış Sultan Qabusun gəlişi ilə hər şey dəyişdi. Ölkədə qlobal dəyişikliklər başladı. Sultan Qabus neft sənayesini inkişaf etdirdi, onun nəzdində Omanda ilk universitet açıldı, qadın və kişilərin hüquqlarını bərabərləşdirdi və savadsızlığı ləğv etdi, xəstəxanalar tikdi və onun sayəsində televiziya ölkədə meydana çıxdı. Keçən il Kabusun ölümündən bəri, Oman, əmisi oğlu modernləşmə siyasətini davam etdirən Heysam bin Tariq Al Said tərəfindən idarə olunur.
Omanda çirkli avtomobilin idarə olunmasına icazə verilmir.
Quru iqlim səbəbi ilə avtomobillər qum qatı ilə örtülmə səbəbindən, olduqca tez çirklənir. Çirkli avtomobil üçün 10 riyal (təxminən 4.53 qəpik) cərimə təyin olunub.
Vaxtı keçmiş məhsulları satan həbsxanaya düşə bilər.
2018-ci ilin yeni qanunvericiliyinə görə sahibkarlar vaxtı keçmiş ərzaq məhsullarının satışına görə, 6 aydan 3 ilə qədər cəza çəkə bilər.
Omandakı hər qapı misilsizdir.
Giriş qapıları Omanın vizit kartıdır. Hər sakin qapısını bacardığı qədər bəzəməyə çalışır. Kasıb insanlar bunu özləri edir, zəngin insanlar isə, sənətkarlardan taxta oyma və ya döymə qapılar sifariş edirlər. Ölkədə praktik olaraq rəsm və ya digər bəzəksiz qapıya rast gələ bilməzsiniz. Bir çox qaoı yüz ildən çoxdur ki, dayanır. Məscidin girişi və Sultanın sarayı isə, öz gözəlliyi, möhtəşəmliyi ilə seçilir.
Sultan Qabus məscidindəki xalça 600 sənətkar qadın tərəfindən toxunmuşdur.
Məscidin inşaatı üçün Hindistandan 300 min ton qumdaşı gətirilmişdir. Məscidin əsas salonunun 21 ton ağırlığında xalçası 4 il ərzində 600 sənətkar tərəfindən 2 növbədə toxunmuşdu. Minarə formasında hazırlanmış mərkəzi çilçıraq 600 min swarovski kristalından ibarətdir.
Omanda İbra Souk adlı bir bazar var, bura qadınlara yalnız həftədə bir dəfə giriş üçün icazə verilir.
İbra şəhəri Muskatdan 170 km məsafədə yerləşir. Qadınlar yalnız həftənin bir günü yerli bazara gedib alış-veriş edə bilərlər. Çərşənbə günləri kişiləri maraqlandırma mallar satırlar: kosmetika, qadın geyimləri, parçalar, zərgərlik və s.
Dəvə yarışında robot jokeylər istifadə olunur.
Dəvə sürmək, Oman və Fars körfəzinin digər ölkələrində ənənəvi bir əyləncə növüdür. Şeyxlərin idman növü də adlandırılan bu bahalı idman növü üçün, yalnız təkburnalı dəvələr uyğundur. Əvvəllər az çəki səbəbindən uşaqlar yarışlara qatılırdı, amma indi bu qadağandır və dəvərin arxasında modeli Qətərdə hazırlanmış xüsusi robot jokey oturur. 2-3 kq ağırlığında olan robot yarış zolağına paralel nəqliyyat vasitəsi ilə dəvələri müşaiyyət edən operator tərəfindən idarə olunur. Yeri gəlmişkən, dəvə 65 km / saat sürətlə qaça bilir.
Omanlılar dolayı ünsiyyət tərzinə üstünlük verirlər.
Oman xalqı başqa bir insanı incitməməyə və ya nəzakətsizlik etməməyə çox diqqət edirlər. Bu onların danışıq tərzlərində əks olunur. Onlar az tanıdıqları insandan birbaşa bir şey istəyə bilməzlər. Adamın özünün ondan nə istədiklərini təxmin edənə qədər ünsiyyət quracaqlar.
Gözünü çəkmədən bir adama baxmaq kobudluq sayılmır.
Əcnəbilər və xüsusilə qərb paltarında olan xarici qadınlara baxmaqla onlar kimisə incitmək istəmirlər, ancaq yalnız öz maraqlarını göstərirlər. Yeri gəlmişkən, baxmağa cavab olaraq gülümsəməməlisən – bu, flirt etməyə, dəvət kimi qəbul edilə bilər. Ancaq Omanda qarşı cinsdən olan insanlara toxunmaq qadağandır. Bir kişi təsadüfən qadının əlinə toxunduğu təqdirdə, o, polisə müraciət edə bilər. Və çox güman ki, şahid olmadıqda belə qadına inanacaqlar.
Qanuna görə əsəbləşmək olmaz.
Omanda əsəbi şəkildə danışmaq və ya kobud jest göstərmək hüquqa ziddir. Hətta, kobud üz ifadəsi də rəsmi şikayətə səbəb ola bilər. Bir adam başqasını məhkəməyə verə bilər, o səbəbdən ki, onu yalnız əsəbiləşdirib. Çox güman ki, iş bu zaman yoluna qoyulacaq.
Omanın demək olar ki, ictimai nəqliyyatı yoxdur.
Səyyahlar taksi ilə şəhərlərdə gəzməli və ya maşın kirayələməlidirlər. Omanda çox az avtobus var və istifadəsi çox əlverişsizdir, lakin avtomobil icarəsi çox ucuzdur. Oman, eyni zamanda dünyanın qatarlarının (və dəmir yollarının) olmadığı 27 ölkəsindən biridir.
Gəlin və bəy toylarını ayrı-ayrılıqda qeyd edirlər.
Toy günündə bəy məscidə tək gedir və orada evlilik ayinini yerinə yetirir, bundan sonra nikah bağlanmış sayılır. Ziyafətlər ayrıca keçirilir. Gəlinin evinə yalnız qadınlar toplaşır və şadlıq edirlər. Qadınlar ziyafət paltarlarını geyə və başı açıq ola bilərlər. Bayramın sonlarına yaxın bəy gəlir və gəlini evinə aparır. Omanda bir kişinin 4 arvadı ola bilər, amma hal-hazırda 20 kişidən 19-u bir həyat yoldaşı ilə yaşamağı seçir. İkinci dəfə evlənmək istəyirlərsə, boşanırlar və birinci arvad dövlətin himayəsinə keçir
Evlənmək istəyən gənc çox böyük məbləğdə gəlinə başlıq verməlidir.
Omanlı bir gənc evlənmək istədikdə, ümumiyyətlə anasından və ya bacılarından onun üçün uyğun bir qız tapmasını istər. Bundan sonra gəlinin evinə elçilər göndərilir. Ailə razıdırsa, növbəti dəfə bəy gəlinin atasının yanına gəlir və şahidlər qarşısında gəlinin qiymətini müzakirə edir. Son illərdə evliliyin dəyəri ümumiyyətlə elə bir həddə çatıb ki, ölkədə daha az toy qeyd olunur. Orta gəliri olan bəydən 9000 riyal (təxminən 4 079,48 manat ) fidyə gözlənilir. Bir toy üçün təxminən 30-40 min dollar xərcləmək adi haldır və bütün xərclər bəyin çiyinlərinə düşür. Bunun üçün kişilər çox vaxt böyük borclara girməli olurlar. Populyar Oman müğənnisi Məhəmməd Al Mungi, gələcək qayınatasının həddən artıq iştahından şikayət etdiyi “Despacito” mahnısına klip də çəkdirib.
Oman neft dövlətinə çevrilmədən əvvəl ölkənin əsas gəlir mənbəyi buxur ixracatı idi.
Qədim dövrlərdən bəri Oman, qızıldan daha yüksək qiymətləndirilən buxurun (ladan) qlobal bir tədarükçüsüdür. Bu tütsü qatranından alınan ağaclar Dofar yaylasında bolca yetişir. 1983-cü ildə Sultan Qabusun təşəbbüsü ilə ölkədə Oman buxuruna əsaslanan elit Amouaqe parfümünün istehsalına başlanıb.
Esmira ŞÜKÜROVA.
İctimairey.az